1. “Алаҕар нэһилиэгэ” МТ баһылыгын бирииһигэр 🎄Сана дьыллааҕы түөлбэлэр икки ардыларыгар 🏆түмүктүүр күрэх балаһыанньата 

Ахсынньы 12 күнүгэр, Россия үрдүнэн "Герой күнүн" бэлиэтиир суолталаах күн чэрчитинэн, биһиги хорсун уолаттарбыт, анал байыаннай дьайыы хонуутугар дьоруойдуу охтубут хоһууттарбыт Илья Борисович Протодьяконов уонна Ариан Николаевич Сивцев олорбут алаһа дьиэлэригэр "Мэҥэ таас" уонна үөрэммит оскуолаларыгар "Саллаат паартата" аһылынна.

Анал байыаннай дьыйыыга олохторун толук уурбут буойуттар Илья Протодьяконов уонна Ариан Сивцев төрөөбүт-үөскээбит алаһа дьиэлэригэр тиийэннэр, нэһилиэк дьоно кыттыылаах мэҥэ таастары арыйан, сибэкки дьөрбөтүн уурдулар. Хорсун саллааттары кэриэстээн Таатта уонна Чурапчы улуустарын байыаннай хамыһаарын эбээһинэһин толорооччу Егор Ефремов, Чурапчы улууһун бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Илья Березкин, нэһилиэк баһылыга Иван Оконешников тыл эттилэр. Алаҕар олохтоохторо бу манна барытыгар көхтөөх кыттыыны ыллылар, уолаттарга ытыктабылларын биллэрдилэр.

Өйдүүбүт, сүгүрүйэбит, саныыбыт...

Сэтинньи 23 күнүгэр Алаҕар нэһилиэгэр "Культурный код" экспедиция бырайыагынан улуустан хамыһыйа тахсан үлэлээтэ. 

Нэһилиэктэр икки ардыларыгар уран тарбахтаахтар уонна норуот маастардарын "Кырыа кыһын сиэдэрэй симэҕэ" улуустааҕы фестиваль - быыстапкатын тута миэстэтигэр көрдүлэр. Ону таһынан эрдэ анаммыт коллективтарга, үҥкүүгэ уонна фольклорга маастар кылаастар буоллулар. 

Быыстапкаҕа нэһилиэкпит норуот маастардара, талааннаах дьоно кытыннылар.

Улууспутугар солун бырайыак үлэтин саҕалаата диэн культуура үлэһиттэрэ, дьон -сэргэ сэҥээрдэ.

Ахсынньы ыйга түмүк тахсарын долгуйа күүтэбит.

“Культурный код” диэн туох эбитий? Туохха олоҕуран тэрилиннэ?

• Биһиги улууспут култууратыгар бастатан туран олус интэриэһинэй көстүү баар. Ол эбэтэр хас биирдии нэһилиэк бэйэтэ тус-туһунан суоллаах-иистээх. Холобура, Мугудай нэһилиэгэр үҥкүүһүттэр уутуйан үөскүүллэр, Чакыр нэһилиэгэр олоҥхоһуттар, фольклору толорооччулар, Алаҕардар ырыаһыттарынан, Хоптоҕо нэһилиэгэр ойууһуттар үөскүүллэр диэн буолар. Бу көстүүлэр сүрүн идеяларын улууспут сайдан кэлэр устуоруйатыттан оччолорго үлэлээбит дьоммутуттан иитиэхтэнэн кэллэҕэ. Бу маны барытын сүрүннээбит киһинэн, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, биһиги улууспут култууратын аксакала Валерий Петрович Герасимов буолар. Бу идеяны ыламмыт, итинтэн сиэттэрэн “Айылгы” оройуоннааҕы НАДь-тэ, дириэктэр Розалия Игнатьева “Культурный код” диэн экспедиция бырайыагын саҕалаан эрэбит. Иккиһинэн, норуотунай статустаах норуот айымньытын дьиэтин исписэлиистэрэ нэһилиэктэргэ үлэлиир НАДь-рин үлэһиттэригэр көмө быһыытынан норуот уус-уран айымньытын хайысхаларыгар сүбэ-ама буоларга туһуланар. Ол курдук улууспут 17 нэһилиэгин барытын кэрийэммит, “Айылгы” НАДь-тин исписэлиистэрэ хас биирдии ханр хайысхаларынан о.э үҥкүү туруорааһыныгар, ырыаны оҥорон биэриигэ итини сэргэ фольклорнай нүөмэрдэри ыраастаан, сааһылаан биэрэргэ көмө оҥоруохтара, үйэтитиигэ анаан “Золотой фонд” диэҥҥэ передачалары устуохпут. Итини таһынан илиинэн оҥоһуктар быыстапкаларын “Ай” норуотунай устуудьуйа тиийэн көрөр. Бу кэмҥэ быыстапка тэриллэр сүрүн сыала-соруга диэн саҥа талааннары көрдөөһүн. “Айылгы” НАДь-тэ тэрийбит улахан бырайыага сүрүн чинчийэр-үөрэтэр үлэтин саҕалаата, — диэн “Айылгы НАДь-тин норуот уус-уран айымньытын отделын салайааччыта Елена Дьячковская билиһиннэрдэ.

Сэтинньи 16 күнүгэр нэһилиэкпит талааннаах оҕолоругар анаан “Ыллаа – туой оҕо саас” биирдиилээн толорооччулар ырыа күрэҕэ ыытылынна.

Бу бырайыак автордарынан буолаллар А.П. Лыткина аатынан “Ырыа” норуот айымньытын дьиэтин уус – уран салайааччыта, СР культуратын туйгуна Светлана Борисова уонна Ф.Гоголев аатынан Чыаппаратааҕы эр дьон народнай хорун салайааччыта Мичилия Гоголева.

Бырайыак сыала – соруга ырыа абылаҥар кэлэр кэнчээри ыччаты тардыы, саҥа талааннары арыйыы.

Кыттааччылар 4 категорияҕа арахсан кытыннылар:

• Оскуола иннинээҕи саатаах оҕолор
• Алын сүһүөх кылаас оҕолоро (1-4 кл)
• Орто сүһүөх кылаас оҕолоро (5-8 кл)
• Үөһээ кылаас оҕолоро (9-11 кл)

Дьүүллүү сүбэҕэ үлэлээтилэр:

Хон Иван Иванович -   Саха республикатын культуратын туйгуна, Чыаппаратааҕы   эр дьон народнай хорун   солиһа, сыана ветерана, Саха Республикатын тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ

Рожина Иванна Ивановна - Г. Д. Протодьяконов аатынан Алаҕар орто оскуолатын педагог организатора, Хотугулуу Илиҥҥи Федеральнай университет   саха салаатын выпускницата, оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар “Кэнчээри” оҕо образцовай ырыа   ансамбылыгар дьарыктаммыта.

Гоголева Ольга Ильинична - "Преданность детству" бэлиэ хаһаайына, СР үөрэҕириитин туйгуна, РФ педагогического үлэ бэтэрээнэ

Кыайыылаахтар:

Сэтинньи ый 3 күнүгэр Чурапчы оройуоннааҕы "Айылгы" норуот айымньытын дьиэтигэр биир дойдулаахпыт, культура туйгуна, мелодист - Константин Мохначевскай эмтэнэригэр күүс - көмө буолар аһымал кэнсиэр буолла.